به‌ختیار عه‌لی: بەبێ شۆڕشی کۆمەڵایەتی ریشەکانی ستەم و دیکتاتۆرییەت هەمیشە زیندو دەبن
لە سایتی سبەی وەرگیراوە
دوای ئه‌وه‌ی خۆپیشاندانه‌كان له هه‌رێمی كوردستان ده‌ستی‌پێكرد، به‌ختیار عه‌لی یه‌كێك بو له و رۆشنیر و روناكبیرانه‌ی كورد، كه په‌یامی خۆی بۆ پشتیوانی خۆپیشانده‌ران گه‌یانده سه‌رای ئازادی، خوێندنه‌وه‌ی په‌یامه‌كانی به‌ختیار و رۆشنبیرانی تر گوڕوتینی زیاتریدا به خۆپیشانده‌ران بۆ ئارامگرتن و سوربون له‌سه‌ر داخوازییه ره‌واكانی خۆیان، دوای گه‌ڕانه‌وه‌شی سه‌ره‌ڕای زنجیره كۆڕه‌كانی خۆی و هاوڕێكانی رۆژانه به‌ختیار له سه‌رای ئازادی له‌ناو خۆپیشانده‌راندا ده‌بینرێت، به‌ختیار ده‌ڵێت: "لە کۆمەڵگای دیموکراسیدا مرۆڤ کە لە دیاردەیەک ناڕازیی بو، ناپرسێت ئاخۆ کاتی تەعبیر لەم ناڕازیبونە هەیە یاخود نا
سه‌باره‌ت به ئەرکی رۆشنبیر لەم ساتەدا، له لێدوانێكیدا بۆ سبه‌ی به‌ختیار عه‌لی وتی: "لەمجۆرە ساتانەدا کە «شۆڕشگێڕی مەوسمی» مەیدان پڕ دەکەن، هەوڵێکی گەورە هەیە کە رۆڵی رۆشنبیر بچوکبکرێتەوە، سەتحیبکرێتەوە، لەقاڵببدرێت، لەناو تەفاسیلی ساتەوەختەکەدا بکوژرێت. ئەرکی رۆشنبیر لەمجۆرە ساتانەدا لە چوار خاڵی سەرەکیدا کورتدەبێتەوە: یەکەم: هەوڵدان بۆ تیوریزەکردنی
ساتەوەختەکە، واتە نەهێڵێت فیکر بکەوێتە دەرەوەی ساتەوەختە مێژوییەکە و لەسەر نەخشە سیاسییەکە ونببێت، واتە نەهێڵێت حەماسەتی سیاسی بەسەر حەماسەتی بیرکردنەوەدا سەربکەوێت، دوەم: لەوە نەکەوێت کە بەرگری لە مانا یونفرساڵەکان بکات، لە بەها گەردونییە گەورەکانی وەک ئازادی و عەدالەت، دوای ئەوەی باریاندەکات بەرەهەندە لۆکالەکان واتە دوای ئەوەی مانایەکیان پێدەبەخشێت لەگەڵ رۆحی ئەو ساتەدا بگونجێت، واتە لە پشت هەندێک داواکارییەوە بوەستێت، نەوەک لە پشت لایەنێک یان بەریانێکی سیاسییەوە. سێهەم: نزیکبێت لەو هێزانەی کە رۆحی نوێگەری و رۆشنگەری بەرجەستەدەکەن. چوارەم: تادەتوانێت هەوڵبدات دژ بە توندوتیژی بوەستێتەوە... کەمکردنەوەی خوێنڕێژی یەکێکە لە هەرە ئەرکە گەورەکان کە رۆشنبیر دەتوانێت دەورێکی گرنگی تێدابگێڕێت بەوەی بتوانێت سنورێک بۆ شەڕانگێزی و ناعەقلانییەت دابنێت
سه‌باره‌ت به‌وه‌ی كه ناڕەزاییانە لە کاتی خۆیدایه، به‌ختیار عه‌لی ده‌ڵێت: "لە کۆمەڵگای دیموکراسیدا مرۆڤ کە لە دیاردەیەک ناڕازیی بو، ناپرسێت ئاخۆ کاتی تەعبیر لەم ناڕازیبونە هەیە یاخود نا. ئەگەر خۆشی بەتەنیا هاتۆتە سەر جادە و تەعبیری لێکردوە، دێت و تەعبیری لێدەکات. مەسەلەی پێگەیشتن و پێنەگەیشتنی کاتی شۆڕش، تێزەیەکی مارکسییە... شۆڕش لە مۆدێلە کلاسیکییەکەیدا پرۆسەیەکە رێکدەخرێت و کاتێکی زەمەنی دیاریکراوی بۆ دەرەخسێت... پێشڕەوێکی هەیە کە زەمانی کامڵبون و رسکانی بۆ دیاریدەکات. واتە پرۆسەیەکی رێکخراوە و پلان بۆ کێشراوە... لە دیدی کلاسیکییەوە شۆڕش پرۆسەیەکە ئامادەباشییەکی دێرین و درێژخایەنی دەوێت. خودی ئەم تێڕوانینە گرێدراوی ئەو تێڕوانینەیە کە مێژو سەرتاپا وەک رەوتێکی بە نەزم و یاسا تەماشادەکات، مێژو بەبڕوای من گەمەی ئەگەرەکانە، مێژو هیچ کات پرۆسەیەکی بە نەزم و یاسا نەبوە، بەڵکو یاری ئەگەر و ئیرادە بوە... هەمیشە ئەگەرێکی مێژویی هەیە، کە ئەگەر ببێتە هاوشانی ئیرادەی کار، هێزی تازە و فاکتەری تازە دەهێنێتە سەر شانۆ... لەمجۆرە ساتانەدا کە ئەگەر و ئیرادە کۆدەبنەوە، مێژو پرسیار لە کەس ناکات بۆ ئەوەی بجوڵێت، بەڵکو هەر کەس تەنیا بەقەد هێز و زیرەکی خۆی دەتوانێت لەگەڵیدا بڕوات. دەسەڵاتدارانی کورد لە یەکێتی و پارتیدا لە مێژە زەمینەی توڕەبون و راپەرینیان پێشکەش بە خەڵک کردوە، بەڵام کەی ناڕەزایی سیاسی دەگاتە ئاستێکی باڵاتر لەمەی ئێستا، ئەوە پرسیارێکە هیچ کەس ناتوانێت بە وردی وەڵامیبداتەوە
ده‌رباره‌ی ئه‌وه‌ی كه ئه‌م خۆپیشاندانانه توڕەییە یان راپەڕینه و دەبێتە هۆکارێک بۆ گۆڕانی ریشەیی لە کوردستان، به‌ختیار ده‌ڵێت: "ناونان گرنگ نییە، گرنگ ئەوەیە ئیرادەیەک هەیە داوای گۆڕینی بارودۆخی سیاسی کوردستان دەکات. هەندێک خەڵک و سیاسی گەندەڵی لێدەرچێت، زۆربەی خەڵکی کوردستان لەسەر ئەو داوایە کۆکن. وەڵامەکەی ئێوەش دەکەوێتە سەر ئەوەی مرۆڤ چۆن لە زاراوەی «گۆڕانی ریشەیی» تێدەگات. زۆربەی خەڵک گۆڕانکاری سیاسی لەسەتحی باڵادا بە گۆڕانکاری ریشەیی دەزانن. من گۆڕانکاری ریشەیی بە گۆڕانکاری کۆمەڵایەتی و ئابورییەوە گرێدەدەم. گۆڕانکاری ریشەیی بریتییە لە گەورەبونی ئازادییەکانی ئینسان، گۆڕانی شوێنی ژن، بەگەڕخستنی پڕۆژەیەکی نوێگەری سیاسی و کۆمەڵایەتی، بەهێزبونی شوێنی گەنج و رێکخستنەوەی فەزای سیاسی. گۆڕینی سیاسی تەنیا کاتێک نرخی هەیە کە هاوشانی ئەو گۆڕانکارییە ریشەییانە بێت. بە داخەوە هێزی گۆڕانکاری ریشەیی لە کۆمەڵگای ئێمەدا تائێستا زۆر کزە. ئیرادەی گۆڕینی سیاسی هەمیشە لە ئیرادەی گۆڕینی کۆمەڵایەتی گەورەترە، چونکە گۆڕینی سیاسی هەم سادەتر و هەم زەقتر و بەرچاوترە. گۆڕینی رادیکاڵ پێویستی بە ئیشی عەقڵی و سیاسی گەورە هەیە کە تەنیا کۆمەڵگای زۆر هوشیار و ئازا دەوێرێت شانی بداتەبەر. شۆڕشی سیاسی قەت زامنی شۆڕشی کۆمەڵایەتی نییە. بەبێ شۆڕشی کۆمەڵایەتیش ریشەکانی ستەم و دیکتاتۆرییەت هەمیشە زیندو دەبن. ئازادی سیاسی ناپارێزرێت گەر لە بنەوەڕا مانایەکی نوێ و بەرفراوان بۆ ئازادی دەستەبەر نەبوبێت... ئەوەی من لە مێژودا دەیبینم ئەوەیە ئازادی سیاسی بونی نییە بەبێ پاڵپشتییەکی گەورە لەلایەن ئازادییە فەردی و کۆمەڵایەتییەکانی دییەوە، بۆیە زۆرجار دەڵێم کە ئازادی لەت لەت ناکرێت، بەو مانایەی کە ئازادی سیاسی بە رۆیشتنی دیکتاتۆرێک نایەتە دی، بەڵکو بەڕۆیشتنی ئەو هەلومەرجانە دێتەدی کە دیکتاتۆرییەت بەرهەمدەهێنێت. گۆڕانی ریشەیی لە وڵاتی ئێمەدا بکەری نییە... هەمو دەتوانن گەمە ئاسانەکەی گۆڕان باش ببەن بەڕێوە کە گەمەی سیاسەتە، بەڵام تەحەدای نرخە کۆمەڵایەتییەکان، شکاندنی ئەو ترادسیۆنە قوڵەی کە ستەمی لەسەر بونیادنراوە تەنیا ئەوە گۆڕانکاری ریشەیی دروستدەکات
زمناكو ئیسماعیل
No comments:
Post a Comment